proculos

Proclus

Proclus (d. 410 civarı, Konstantinopolis [şimdi İstanbul, Türkiye] – ö. 485, Atina [Yunanistan]) son büyük antik Yunan filozofudur. Neoplatonik fikirlerin Bizans, İslam ve Roma dünyalarında yayılmasında etkili olmuştur.

Proclus, Likya’daki Xanthus’ta yetişmiş ve İskenderiye’de Yaşlı Olympiodorus’un yanında felsefe eğitimi almıştır. Aynı zamanda Yunan filozoflar Atinalı Plutarkhos ve Syrianus’un da öğrencisi olmuş ve MÖ 387 civarında Platon tarafından kurulan Akademi’nin diadochos’u (Yunanca: “halef”) ya da başkanı olarak onu takip etmiştir. Ölümüne kadar orada kalarak, okulu ayrıntılı metafizik spekülasyonları vurgulayan 3. yüzyıl Yunan filozofu Iamblichus’un Neoplatonik görüşlerinin rafine edilmesine ve sistematik hale getirilmesine yardımcı oldu.

Iamblichus gibi Proclus da Hıristiyanlığa karşı çıkmış ve paganizmi tutkuyla savunmuştur. Bir Neoplatonik idealist olarak, düşüncelerin gerçekliği oluşturduğunu, somut “şeylerin” ise yalnızca görünüşler olduğunu savunmuştur. Nihai gerçeklik olan “Bir” hem Tanrı hem de İyi’dir ve onun etik ve teolojik sistemlerini birleştirir. Onun yaklaşımları hem Doğu’da hem de Batı’da daha sonraki Hıristiyan teolojisini önemli ölçüde etkilemiş, sahte eserleri uzun süre Havari Pavlus’un 1. yüzyıldaki dönmesi Areopagite Dionysius’un eserleri olduğu düşünülen 5. yüzyıl yazarı Areopagite Pseudo-Dionysius tarafından uyarlanmıştır.

Proclus’un fikirlerini aktaran en önemli Arapça felsefi eser, Proclus’un kendi Institutio theologica’sına (Teolojinin Unsurları) bağımlı olmasına rağmen ortaçağda Aristoteles’in bir eseri olarak kabul edilen Liber de causis (“Sebepler Kitabı”) olmuştur. En önemli eseri olan Teolojinin Unsurları’nın ve Yunancadaki diğer yazılarının Latince çevirileri 13. yüzyılda Moerbeke’li William tarafından yapılmış ve Platon felsefesine dair ortaçağ bilgisinin temel kaynakları haline gelmiştir. Elementler, Neoplatonik metafiziğin 211 önermeden oluşan özlü bir ifadesidir. Fiziğin Elementleri Aristoteles’in görüşlerinin özünü damıtmış ve In Platonis theologiam (Platonik Teoloji) Platon’un metafiziğini açıklamıştır. Platon üzerine yazdığı ve tamamı günümüze ulaşan yorumları arasında Cumhuriyet, Parmenides, Timaeus ve Alcibiades üzerine olanlar bulunmaktadır.

Orijinal bir düşünür olmaktan ziyade bir sistematikçi ve yorumcu olarak kabul görse de, Proclus aynı zamanda astronomi, matematik ve gramer çalışmaları da dahil olmak üzere çok sayıda felsefe dışı yazının da yazarıydı. Yedi ilahi ve iki epigram yazmıştır; bunlardan birini kendisi ve ustası Syrianus’un ortak mezarı için bestelemiştir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir