Sevr Antlaşması ve Kapitülasyonlar

10 Ağustos 1920 tarihinde İstanbul Hükümeti tarafından imzalanan Sevr Antlaşması’nın kapitülasyonlarla ilgili maddeleri 261 ve 317. Maddeler arasındaydı.

• Buna göre; "kapitülasyonlar, 1 Ağustos 1914’den evvel, bunlardan doğrudan doğruya veya dolayısıyla istifade eden devletler menfaatine yeniden tesis edilecek ve 1 Ağustos 1914’ten evvel bunlardan istifade etmeyen müttefik devletlere de teşmil edilecek. Ecnebi Postahaneler yeniden açılacak, muahedelerden sayılanlardan başka hangilerinin meriyete geçmesi lazım geldiğini devlete bildirecekler" denilmişti. Böylece 19 Ocak 1919 tarihinde İstanbul’daki yüksek komiserlerin kapitülasyonları yeniden tesisi için verdikleri nota ile başlayan bu fiili süreç, Sevr ile resmiyete dönüştürülmek istenmiştir.

• Yine daha önce belirlendiği gibi Sevr’de adli kapitülasyonlarla ilgili 136. Madde ile 6 ay içinde İngiliz, Fransız ve Japonya üyelerinden oluşacak bir adlî ıslahat komisyonunun, Osmanlı hükümetinin de onayını alarak, muhtelit (karma) veya tek bir usulle oluşturulmasını tavsiye ediyordu. Böylece Türkiye’nin elinden adli ıslahat yapma hakkı da alınmış olacaktı. Bununla da kalınmamış, gümrük tarifeleri 1907 yılındaki gibi değer üzerinden % 8 olarak belirlenmişti.

• 141. Madde ile azınlık okullarına, devletin hiçbir müdahalesinin olamayacağı karara bağlanmıştı.

• Yabancı şirketlerin tüm haklarının geri verileceği de belirlenmişti. Böylece Türkiye’nin tüm mali denetimi ile birlikte idari denetimi de İtilaf devletlerinin eline geçecekti.

Sevr Antlaşması'nda Osmanlı hükümeti tarafından kapitülasyonların kaldırılması, eksiltilmesi, değiştirilmesi yolunda çıkartılmış olan bütün kanunlar, kararnameler, nizamname ve talimatnameler hükümsüz sayılmıştı.

Adli alanda da büyük tavizler söz konusuydu. Eskisi gibi konsolos mahkemeleri oluşturulacak, kendi vatandaşlarının uyacakları kuralları kendileri belirleyecekti.

Sonraki bölüm: Kurtuluş Savaşı ve Kapitülasyonlar

Yorumlar