Kapitülasyonların Yeniden Tesisi

Savaşın kaybedilmesi ve yabancı devletlerin ülkeye girmesiyle 1914’den beri kaldırılmış olan kapitülasyonların durumu tekrar önem kazanmaya başlar.

• Dört yıl boyunca hükümetin kapitülasyonlardan kurtulma yönünde yaptığı tüm çabalar, savaşın kaybedilmesi sonucunda tehlikeli bir duruma gelmişti.

• 19-20 Ocak 1919 Ateşkesin hemen sonrasında İngiltere, Fransa, İtalya fevkalade komiserleri arka arkaya bu tarihlerde verdikleri müşterek takrir ile, tebaları hakkında kapitülasyon usulüne riayet edilmesini ve Belçika, Yunanistan, Karadağ, Romanya ve Sırp tebasına da, verilmiş imtiyazlar çerçevesinde davranılmasını istedikleri gibi...

• 10 Eylül 1914 tarihinde vermiş oldukları ortak notaya dayanarak o tarihten sonraki bütün teşebbüsleri de yasa dışı saymışlar ve kapitülasyonların yeniden tesisini istemişlerdi.

• İşgal devletlerinin temsilcilerinin kararlarıyla alınmış bütün kararlar geçersiz duruma getirilmeye başlandı.

• Bu olanlardan cesaret alan İstanbul’daki Rum Ortodoks Patriği ise İzmir’in işgalinden altı gün önce Osmanlı Rumlarının her türlü tebalık sorumluluğundan muaf olduklarını ilan etmişti.

• Patrikhaneye bağlı bütün papazlar da Kurtuluş Savaşı'nın sonuna kadar Yunan ordusunu desteklemişlerdi. Bu dönemde önemli bir tarih de 18 Eylül 1919 tarihidir.

• İstanbul İtilaf Devletleri Polis Karargahından bu tarihte Beyoğlu Polis Müdürlüğü'ne gönderilen bir yazı ile; İngiliz, Fransız, İtalyan, Yunan, Amerikan, Rumen, Lehliler, Çekoslovaklar ve Yugoslavların kapitülasyonların bahşettiği bütün hukuktan yararlanacakları belirtilmiştir.

• Artık İtilaf Devletleri her şeyi denetimleri altına almak üzereydiler ve son darbeyi de 6 Ocak 1920 tarihli takrir ile vurdular.

• Devletin bütün yetkilerini elinden alma anlamına gelen bu takrire göre, belli bölgelerde mutasarrışık ve kaymakamlık yapacak kişileri seçme hakkını kendilerinde görüyorlar ve örneğin Tarsus Kaymakamlığı’na Rüştü Bey’in getirilmesini istiyorlardı.

• İtilaf Devletlerinin son istekleriyle, kapitülasyonların yeniden tesisi için son aşama da gerçekleşmiş oldu.

Sonraki bölüm: Kurtuluş Savaşı'nda Kapitülasyonlar

Yorumlar