Bertrand Russell

Matematikçiler arasında oldukça büyük bir üne sahip İngiliz matematikçilerden biri Bertrand Russell’dır. Benim aklımda onun hakkında kalan yönü, siyasetçi kimliği.

Tam adı: Bertrand Arthur William RUSSELL

Russell, 1872’de Galler’de, köklü ve soylu bir ailede; Amberly vikontunun ikinci oğlu olarak doğdu. 3 yaşındayken babasını ve annesini kaybetti. Babaannesi ¹ tarafından büyütülen Russell, özel öğretmenler tarafından yetiştirildi. 11 yaşında matematiğe ve geometriye olan ilgisi fark edildi. Sürekli kitap okuyan Russell, 18 yaşında Trinity College’a girdi. Bu okulda matematikle birlikte felsefe okuyan Russell, başarılı öğrenciliği ve yüksek zekasıyla takdirler kazanarak kurumun “fellow” özel sanını kazandı. 1895’te mezun olduğu bu kurumda öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1908’de ise Kraliyet Derneği üyesi oldu.

Barışseverliğini, savaş karşıtı tutum ve söylemleriyle ortaya konunca tutuklandı ve işinden atıldı (1916). Adına ün katan eserlerini bu dönemde yazan Russell’ın belki de en bilinen eseri, Alfred North Whitehead ile birlikte yazdığı Principia Mathematica (Matematiğin İlkeleri) adlı 3 ciltlik eseridir.

İstediği yerleri gezen Russell, özellikle Rusya ve Çin’i görmeyi çok arzuluyordu. 1920’de hem Rusya’yı hem de Çin’i ziyaret etme fırsatı buldu. Kitap yazmaya burada da devam etti.

Düşüncelerim için ölmeyi göze almam çünkü yanılıyor olabilirim.

Yaşamı boyunca dört kez evlenen Russell, ikinci eşi Dora ile birlikte, eğitsel düşüncelerini uygulamaya koyabileceği bir deneme okulu örgütlenmesine girişti (1927) ve ayrılıklarına kadar bu okulda çalıştı (1935). ABD’deki öğretim görevinden (1938-1943) sonra İngiltere’ye, Trinity College’a geri döndü. 1950 yılında Nobel edebiyat ödülünü kazandı ².

Felsefe ve matematiğin ilke, kavram ve sorunlarını işleyip bunları çözümlediğine inanır gibi olduğu son dönemde düşünürlüğünün herkese daha açık ve yakın gelen konu ve biçimlerine yöneldi. Matematiksel mantık, felsefe ve ahlak, toplumsal ilişki ve gelişmeler üzerine yoğunlaşan bütün çalışmalarıyla sağduyulu çağdaş bir düşünür olmanın gereklerini yerine getiren Russell, dinden uzaklaşıp ilkelerini doğadan alan bir ahlak dizgesinin savunucusu oldu. Bilimin insanlığın yararına kullanılması için mücadele etti, nükleer silahlara karşı direniş cepheleri kurdu. ABD’nin Vietnam’daki savaş suçlarına karşı Sartre ile birlikte uluslararası bir mahkeme kurulmasına vesile oldu ³. İnsanlık suçu olan herşeye karşı koydu ve daima haksızlıklara karşı mücadele etti.

Erkeklerin çoğu kadınların etkisi altında kalmaktan korkarlar; fakat kendi şahsî tecrübelerimin ışığı altında söyleyebilirim ki bu pek aptalca bir korkudur. Bana öyle geliyor ki fizikî bakımdan olduğu kadar fikirsel bakımdan da erkek kadına ve kadın erkeğe muhtaçtır. Kendi yaşamlarım açısından konuşmak gerekirse, sevdiğim kadınlara çok şeyimi borçluyum ve şunu itiraf edebilirim ki onlar olmasaydı, son derece dar görüşlü bir insan olabilirdim.

Russell’ın Eserleri

1. Principia Mathematica (Matematiğin İlkeleri), Bertrand Russell ve A.N.Whitehead, 1910-1913, 3 cilt.
2. The Problems of Philosophy (Felsefenin Sorunları), 1912.
3. Our Knowledge of External World (Dış Dünya Bilgimiz), 1914.
4. Roads to Freedom (Özgürlüğün Yolları), 1918.
5. Mysticism and Logic (Mistizizm ve Mantık), 1918.
6. Introduction to Mathematical Philosophy (Matematik Felsefesine Giriş), 1919.
7. The Practice and Theory of Bolshevism (Uygulanması ve Kuramıyla Bolşeviklik), 1920.
8. Analysis of Mind (Zihnin Çözümlenmesi), 1921.
9. ABC of Atoms (Atomların ABC’si), 1923.
10. ABC of Relativity (Göreceliğin ABC’si), 1925.
11. What I Believe (Neye İnanıyorum?), 1925.
12. On Education (Eğitim Üstüne), 1926.
13. The Analysis of Matter (Maddenin Çözümlenmesi), 1927.
14. An Outline of Philosophy (Felsefenin Anahatları), 1927.
15. Marriage and Moral (Evlilik ve Ahlak), 1929.
16. The Conquest of Happniess (Saadet Yolu), 1930.
17. The Scientific Outlook (Bilimsel Bakış), 1931.
18. Education and the Social Order (Eğitim ve Toplumsal Düzen), 1932.
19. An Inquiry into Meaning and Truth (Düşünce ve Gerçek Üstüne), 1940.
20. History of Western Philosopy (Batı Felsefesinin Tarihi), 1946.
21. Bilimden Beklediğimiz, 1948.
22. The Impact of Science Upon Society (Bilimin Toluma Etkisi), 1952.
23. Nightmares of Eminent Persons ( Seçkinlerin Karabasanı), 1954.
24. Human Society in Ethics and Politics (Ahlak ve Siyaset İçinde İnsan Toplumu), 1954.
25. Why I Am Not Christian (Neden Hrsitiyan Değilim?), 1957.
26. My Philosophical Development (Felsefece Gelişimim), 1959.
27. Wisdom of the West (Batının Bilgeliği), 1959.
28. Has Man a Future (İnsanın Geleceği var mı?), 1961.
29. Unarmed Victory (Silahsız Zafer), 1962.
30. The Autobiography of Bertrand Russell (Bertrand Russell’ın Özyaşamöyküsü), 1967-1969.

Notlar:

---

1. Russell’ın babaannesinin eşi olan dedesi Lord John, İngiltere’de iki kez başbakanlık yapmıştır.

2. Russell bir matematikçi olsa da edebiyat alanındaki yetkinliği oldukça takdire şayan. Nobel Bilim Ödülleri’nin Russel sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

3. Russell Mahkemesi buraya için bakınız.

---

Yorumlar