Niccolò Machiavelli (1469–1527)

Machiavelli 3 Mayıs 1469'da Floransa'da doğdu. Ailesi ona Latince gramer, retorik ve tarihe ağırlık veren hümanist bir eğitim verdi. Olgunlaştıkça, antik Yunan ve Roma filozoflarının ve tarihçilerinin eserleri hakkındaki bilgisini derinleştirdi ve Plautus'un komedilerine aşina oldu.

Machiavelli 1498'den 1512'ye kadar Floransa Cumhuriyeti'nin İkinci Kançılarya'sının başında ve Savaş Onlusu'nun sekreteriydi (Kançılarya: Konsoloshânelerde vatandaşlara âit muâmelelerin, noterlik işlerinin yürütüldüğü yer). Görevleri arasında İtalyan yarımadasındaki ve Avrupa'nın diğer yerlerindeki devlet başkanlarına diplomatik danışmanlık yapmak da vardı. Özellikle Fransa Kralı Louis XII, İmparator Maximilian I, Forli'li Caterina Sforza, Papa Julius II ve Papa Alexander VI'nın oğlu Cesare Borgia'ya yaptığı hizmetler dikkate değerdir. Medici Ailesi İtalya'da 1512 yılında cumhuriyetçi yönetimi devirdiğinde, Machiavelli'nin onlara karşı bir komplo içinde olduğundan şüphelenildi ve bu yüzden yeni yönetim tarafından hapsedilip işkence gördü. Aklanmasının ve 1513'te genel afla serbest bırakılmasının ardından yazmaya yöneldi.

Machiavelli'nin edebi üretimi oldukça kapsamlıdır. Medici tarafından ısmarlanan Floransa Tarihi, şehrin kökenleriyle başlar ve Lorenzo de Medici'nin 1492'deki ölümüyle karamsar bir notla sona erer. Savaş Sanatı, askeri hazırlıklara teknik bir bakıştır ve vatandaş milisleri için bir savunma yapar. Machiavelli'nin en bilinen eseri olan Prens, diplomatik deneyimlere ve antik tarih okumalarına dayanmaktadır. Yeni bir prensin siyasi liderlik için ihtiyaç duyduğu niteliklerin karmaşık bir değerlendirmesidir. Kitap, Rönesans döneminde yaygın olan "prensler için ayna" adlı tavsiye kitaplarını örnek alsa da, tavsiyelerinin çoğu Machiavelli'nin savunduğu prenslik erdemlerinin tersidir. Kitap, özet olarak şu cümleye indirgenmiştir: "Amaç aracı haklı çıkarır." Bazı eleştirmenler kitabı müstakbel otokratlar için bir tavsiye kılavuzu olarak değerlendirmiştir. İçinde bulunduğumuz yüzyılın başlarında, ayrıca yaşadığı dönemde Machiavelli ile kitabı Prens mahkum edildi ve Elizabeth dönemi İngiliz edebiyatı ile Fransız Protestan çevrelerinde şeytanlaştırıldı. Önde gelen Cizvitler Machiavelli'e saldırdı ve Machiavelli'nin eserleri 1559'da Roma Katolik Kilisesi'nin Yasaklı Kitapları'nın listelendiği Endeks'e yerleştirildi.

Machiavelli ve Prens'e yönelik eleştiriler devam etse de, son zamanlarda yapılan çalışmalar bu olumsuz değerlendirmeleri değiştirmiştir. Özellikle Titus Livy'nin İlk On Kitabı Üzerine Söylevler'de ifade edildiği şekliyle Machiavelli'nin cumhuriyetçiliği savunmasına artık daha fazla vurgu yapılmaktadır. Modern araştırmacılar Machiavelli'nin edebi yaratıcılığının da farkındadır. Mandragola adlı oyunu Rönesans evlilik modellerine komik olduğu kadar ironik bir bakış ile arzu ve hırs üzerine zekice bir analiz sunmaktadır. Bir diğeri, Clizia, yaşlı ve evli bir adamın genç bir kadının sevgisini kazanma çabaları etrafında döner. Belfagor masalı, şeytan tarafından dünyada evlilikle vakit geçirmesi için görevlendirilen bir zebaninin deneyimlerini anlatır. Talih Üzerine Tercümeler, insan ilişkilerindeki uyumsuzluk ile öngörülemezliği ilişkilendirdiği uzun bir çalışmadır.

Machiavelli 21 Haziran 1527'de öldü ve Floransa'daki Santa Croce Bazilikası'na gömüldü.

Yorumlar