August Ferdinand Möbius (1790–1868)

Alman matematikçi ve astronom August Ferdinand Möbius 17 Kasım 1790'da (Saksonya Almanya) Schulpforta'da doğdu. Matematikte geometri ve topoloji üzerindeki çalışmaları ile Möbius şeridi diye adlandırılan tek taraflı yüzeyi tanımlamasıyla hatırlanıyor.

Möbius hukuk okumak için 1809 yılında Leipzig Üniversitesi'ne girdi ancak kısa süre sonra ilgi alanlarını değiştirdi ve matematik, astronomi, fizik üzerine çalışmalar yapmaya başladı. 1813'te zamanın en iyi matematikçisi ve Göttingen'deki astronomik gözlemevinin direktörü CARL FRIEDRICH GAUSS (1777-1855) ile çalışmak için Göttingen'e gitti. Möbius, 1815 yılında astronomi konusunda doktora tezini tamamladı ve kısa bir süre sonra trigonometrik denklemler konusunda bir habilitasyon tezini tamamladı. 1816'da Leipzig Üniversitesi'nde astronomi ve mekanik kürsüsüne atandı. Hayatının geri kalanında Leipzig'de kaldı.

Möbius 1827'de analitik geometri üzerine "Der barycentrische Calcül" isimli etkili bir çalışma yayınladı. Bu çalışmasıyla projektif geometri ve afin geometri alanlarında bir dizi önemli ve özgün ilerleme kaydetti. Ayrıca KOMPLEKS (KARMAŞIK) SAYILAR düzleminin geometrisini inceledi ve bir karmaşık sayının herhangi bir karmaşık fonksiyonunun bir formu olduğunu gösterdi. 1831'de Möbius, sayılar teorisi alanında önemli sonuçlar yayınladı. Bu çalışmasında meşhur Möbius inversiyon formülünü tanımladı. Kendisinin ölümünden sonra kendisinin adıyla anılacak tek taraflı yüzey olan möbius şeridi hakkında keşfettiklerini yazdı. Her ne kadar Möbius, tek taraflı yüzeyi tanımlayan ilk kişi olmasa da (Alman matematikçi Johann Listing, Möbius şeridini sadece birkaç yıl önce düşünmüştü) bu yüzeyin matematiksel analizini derinlemesine yapan ve bunu çalışma olarak yayınlayan ilk kişi olma şerefine erişti.

Möbius ayrıca astronomi, gök mekaniği ve statik alanlarında da önemli eserler yayınladı. 26 Eylül 1868'de Almanya'nın Leipzig şehrinde öldü. Möbius'un sayı teorisi üzerine yaptığı çalışmalar bugün bile hala bu konuda yapılan araştırmaları derinden etkilemektedir. Örneğin, Möbius fonksiyonu kavramı cebirsel geometri, kombinatorik ve kısmen sıralı kümelerdeki genelleştirilmiş soyut ortamlara doğal uygulamalar bulmuş ve böylece sayıların araştırılmasına yeni bakış açısı kazandırmıştır.

Yorumlar